Kamkat: Turunçgiller Ailesinin Küçük Mücevheri
Kamkat, “turunçgiller ailesinin küçük mücevheri” olarak adlandırılan, Latince adı “Citrus fortunella” olan bir meyvedir. Bu ad, 1812-1880 yılları arasında yaşamış İskoç bahçecilik uzmanı Robert Fortune’un soyadından türemiştir. Fortune, Çin’de yaşarken ilginç bitkiler toplamış ve bu koleksiyonunu İngiltere’ye geri dönerken beraberinde getirmiştir. Batı dünyası, Fortune sayesinde kamkatla tanışmış ve bu bitkinin cins adına onun adını vermiştir. Farklı ülkelerde kumquat veya komquot olarak da bilinen bu meyve, “altın portakal” olarak da anılır.
Kamkat, 19. yüzyılda Avrupa ve Kuzey Amerika’ya tanıtıldı ve seralarda veya saksılarda yetiştirilmeye başlandı. Günümüzde süs bitkisi olarak balkonlarda ve bahçelerde de kullanılmaktadır. Dünyada özellikle Çin, Japonya ve Amerika’da yaygın olarak yetişirken, Porto Riko, Guatemala, Kolombiya, Brezilya ve Güney Hindistan’da daha küçük ölçekte yetiştirilmektedir. Avustralya ve Güney Afrika’da ise sınırlı olarak bulunur.
Bu çalı biçimindeki bitki, portakal, mandalina, bergamot, limon gibi diğer turunçgillerle akrabadır. Biçimi limona, rengi ise portakala benzeyen kamkatın kabuğunu soymaya gerek yoktur. Kokusu bergamotu andırır ve elde uzun süre kalıcıdır. Tadı tatlıdır.
Besin Değeri
Kamkat, beslenmede proteinin önemli bir kaynağıdır. Örneğin, 50 kilogram ağırlığında bir kişinin günlük protein ihtiyacı yaklaşık 50 gramdır ve kamkat bu ihtiyacın karşılanmasında önemli bir yer tutar. 100 gram kamkatın besin değerleri şu şekildedir:
- Askorbik Asit: 151 mg
- Demir: 1,7 mg
- Fosfor: 97 mg
- Kalori: 274
- Kalsiyum: 266 mg
- Karbonhidratlar: 72,1 g
- Potasyum: 995 mg
- Protein: 3,8 g
- Riboflavin: 0.40 mg
- Sodyum: 30 mg
- Thiamine: 0,35 mg
- Vitamin A: 2.530 I.U
- Yağ: 0,4 g
Bu veriler United States Department of Agriculture tarafından sağlanmıştır.
Yetiştirme Tekniği
Kamkat, Carrizo sitranjı üzerine “T” göz aşısı yaparak üretilir. Erkek ve dişi organları aynı çiçekte bulunduğu için, tek bir kamkat bitkisi çiçek ve meyve verebilir. Akdeniz bölgesinde Temmuz-Ağustos aylarında çiçek açar ve meyve oluşumu Ağustos sonu ile Eylül ayında gerçekleşir. Meyveleri iri zeytin büyüklüğünde olup, Şubat-Mart aylarında yeme olgunluğuna erişir. Bitki -4 derece sıcaklığın altına düşmeyen yerlerde yetiştirilebilir ve havadar, aydınlık, uzun süre direkt güneş ışığı alabilen alanları tercih eder. Bitki bodur olduğundan, genç bitkilerin saksıları iki yılda bir değiştirilmelidir. Meyve koparılmazsa bir yıl bitki üzerinde kalabilmekte, aynı lezzetle
yenebilmektedir.
Toprak İsteği
İdeal toprak pH değeri 6,5-7 arasında olmalıdır. Organik maddece zengin toprakları sever. Topraktaki nemin aşırı kaybına yol açmayacak şekilde, dengeli bir sulama rejimi uygulanmalıdır. Yazın haftada bir, kışın 10-15 günde, tercihen kireçsiz su ile sulanmalıdır. Gübreleme Mart-Nisan aylarında azotlu gübre ile yapılmalıdır.
Türleri
Kamkatın bilinen türleri arasında Hong Kong, Marumi, Meiwa ve Nagami bulunmaktadır. Hong Kong türü, 1.6-2 cm genişliğinde meyvelere sahip olup, Çin’in dağlık bölgelerinde yetiştirilir. Marumi, Japonya kökenli, altın sarısı renkte, 3,2 cm uzunluğunda meyvelere sahiptir. Meiwa, Japonya kökenli, portakal sarısı renkte, tatlı meyveleri olan bir türdür. Nagami ise, 4-5 cm büyüklüğünde yuvarlak meyvelere sahip olup, genellikle Ekim-Ocak ayları arasında mevsimidir.